Οικοφασισμός - ο τεχνοφασισμός αλλάζει δέρμα

Το να πιστεύεις στην πρόοδο δεν σημαίνει ότι πιστεύεις ότι έχει γίνει πρόοδος.

Kafka

Η πρόοδος δημιουργεί μέσα βελτίωσης για μη βελτιωμένους σκοπούς.

H. D. Thoreau

Ξέρουμε σε τι επικίνδυνες ακρότητες μπορεί να οδηγήσει η προφύλαξη σε όλους τους τομείς, κοινωνικό, ιατρικό, οικονομικό, πολιτικό: στο όνομα της πιο υψηλής ασφάλειας μπορεί να εδραιωθεί μια ενδημική τρομοκρατία, ένας ψυχαναγκασμός ελέγχου που ισοδυναμεί συχνότατα με τους επιδημικούς κινδύνους της καταστροφής.

Jean Baudrillard

Μέσα στην πλήρη πλανητική σχιζοφρένεια, βλέπουμε να αναπτύσσονται κάθε λογής οικολογικά μέτρα, μια στρατηγική της καλής χρήσης και μιας ιδανικής αλληλεπίδρασης με τον κόσμο, και να πολλαπλασιάζονται συγχρόνως τα επιχειρήματα ερήμωσης, φρενιασμένης επίδοσης. Εξάλλου συχνά οι ίδιοι συμμετέχουν και στα δύο μαζί...

... αχωριστότητα του καλού και του κακού, και συνεπώς αδυνατότητα να προωθηθεί το ένα δίχως το άλλο (θεώρημα του καταραμένου αποθέματος).

Jean Baudrillard

Κείμενα αναστοχασμού των -ατελέσφορων- προσπαθειών για μια Πολιτική Οικολογία (από την δεκαετία του 1970 μέχρι σήμερα). Απαιτείται κριτικός αναστοχασμός -με την ένδειξη του κατεπείγοντος- και λόγω όλων όσων έχουν δρομολογηθεί και θα βρίσκουμε συνεχώς μπροστά μας το επόμενο διάστημα. Να σκεφτούμε ξανά με βάση το τι έγινε, τι δεν έγινε, τις ματαιώσεις, τις υπαναχωρήσεις, τις παραιτήσεις, τις ενσωματώσεις στο κυρίαρχο σύστημα σκέψης· σκέψεις για μονίμως χαμένους αλλά και για νικητές χωρίς νίκη.

Αφορμή και πρόκληση το πρόβλημα της ανεξέλεγκτης εγκατάστασης αιολικών πάρκων και η τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή που προκαλείται στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος. Παρακολουθούμε παθητικά την επίσημη "πράσινη" ρητορική να αναπτύσσεται και να ενισχύεται με κάθε μέσο προετοιμάζοντας κατάλληλα το έδαφος. Να ξεδιπλώνει τη δράση της την ίδια στιγμή που ο λόγος μιας πολιτικής ριζοσπαστικής οικολογίας αναγκάζεται σε αναδίπλωση. Χάνεται έτσι για άλλη μια φορά ένα παράθυρο ευκαιρίας να ξεφύγουμε από την καταστροφική πορεία που συνεχίζουμε να ακολουθούμε. Ο "πράσινος καπιταλισμός" έχει καταφέρει να ενσωματώσει, με κατάλληλη προσαρμογή, την οικολογική ατζέντα που απέρριπτε όλο το προηγούμενο διάστημα. Τα ζωτικά θέματα για την συνέχιση της ζωής στον πλανήτη, αντιμετωπίζονται ως επενδυτικές ευκαιρίες, ως ένας τρόπος να σωθεί το οικονομικό σύστημα που έχει αποτελματωθεί. Οικονομικά συμφέροντα - που έχουν γίνει επικίνδυνα μεγάλα, απορροφούν τεράστιους κρατικούς οικονομικούς πόρους με τη μορφή επιδοτήσεων, και προνομιακών πολιτικών τιμολόγησης. Χάνονται έτσι πολύτιμος χρόνος, και πόροι που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν διαφορετικά - σε προσπάθειες που πραγματικά συνεισφέρουν στην προστασία του περιβάλλοντος.

Το νέο σκηνικό που διαμορφώνεται επιβάλλει να σκεφτούμε ξανά και από την αρχή τα οικολογικά ζητήματα. Νομίζω ότι ο μίτος που πρέπει να ακολουθήσουμε προς τα πίσω, έχει την αρχή του στον ριζικό τρόπο που έθεσε και πραγματεύθηκε τα οικολογικά προβλήματα η δεκαετία του 1970 (στον απόηχο της δεκαετίας του 1960, και κάτω από την σκιά της πρώτης μεγάλης πετρελαϊκής κρίσης). Αναπτύχθηκε εκείνη την περίοδο ένας γόνιμος και δημιουργικός διάλογος, μεταξύ σπουδαίων στοχαστών, υπήρξε ένα κοινό έτοιμο και διαθέσιμο να πάρει μέρος στη συζήτηση, και ενδιαφέρουσες συγκλίσεις απόψεων από πολλές μεριές του ιδεολογικού φάσματος. Μια ευνοϊκή συναστρία.

Δυστυχώς αυτή η καλή συγκυρία τερματίστηκε άδοξα. Η ιδεολογική και πολιτική επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού σε όλα τα μέτωπα έπεσε σαν ταφόπλακα πάνω σε εκείνη την πρώτη, γόνιμη απόπειρα σύνδεσης της οικολογίας με την πολιτική. Η μέθοδος που εφαρμόστηκε -και έχει αποδειχθεί αλάνθαστη από τότε- για την καταστολή/εκτροπή κάθε συζήτησης που έθετε υπό αμφισβήτηση το κυρίαρχο οικονομικοπολιτικό σύστημα, και λίγο πριν τα πράγματα πάρουν κινηματικές διαστάσεις: γραφειοκρατικοποιώ για να ελέγχω - την οικολογία, τον συνδικαλισμό, κάθε φορέα αμφισβήτησης. 

Γιάννης Ψαραύτης