Ένας πρώτος απολογισμός

Από μία άποψη θεωρώ τη γενιά μου πολύ τυχερή, συγκρίνοντας αυτό που ζήσαμε με αυτό που προορίζονται να ζήσουν τα παιδιά μας. Σε σύγκριση με τις προηγούμενες γενιές, η δική μου, υπήρξε η πιο ευνοημένη από την τύχη και την ιστορία.

Ανήκω σε μια γενιά που απόλαυσε μια ασυνήθιστα μακρά ειρηνική περίοδο στην περιοχή μας. Η χούντα πρόλαβε να καταστρέψει μόνο την παιδική μας ηλικία, απολαύσαμε στην νεότητά μας την καλή εποχή του κινηματογράφου, του έντυπου λόγου σε όλες του τις μορφές, τις καλές ημέρες του ραδιοφώνου, πλευρές της ζωής που δεν είχαν μετατραπεί σε ανταλλακτικές αξίες, ανθρώπινες σχέσεις που δεν θύμιζαν εμπορικές συναλλαγές. Οι άνθρωποι δεν είχαν βγάλει ακόμη αγκάθια για να προστατεύουν τον μικροαστικό τους μικρόκοσμο. Η κουλτούρα μας δεν περιοριζόταν σε καταλόγους πολυκαταστημάτων, πλαστικοποιημένη διασκέδαση, τηλεοπτικά σκουπίδια. Ταξιδέψαμε με όχημα τη μουσική, ακολουθήσαμε πορείες, ζήσαμε μαγικές βραδιές, συζητήσεις μέχρι το ξημέρωμα για τα σημαντικά της ζωής -που είχε ακόμη νόημα, το νόημα που εμείς της δίναμε.

Αμόλυντοι από την υποκουλτούρα του lifestyle διασχίσαμε την δεκαετία του 1990, τότε που άρχισε να διακρίνεται καθαρά αυτό που έρχεται, αυτό που από τότε προετοίμαζαν να έρθει. Συνέπεσε για μας, με την περίοδο που αρχίζουν να πυκνώνουν οι αλλαγές στη ζωή σου· τότε που αγαπημένες συνήθειες, η μία μετά την άλλη, αρχίζουν να σε εγκαταλείπουν ή να τις εγκαταλείπεις εσύ -χωρίς να γνωρίζεις πότε έρχονται στην ζωή σου για μια τελευταία φορά· είναι η εποχή που αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται οι απουσίες, οι απώλειες και οι ήττες στη ζωή σου.

Δεν αντισταθήκαμε όσο έπρεπε. Συμβιβαστήκαμε. Στα χέρια μας στρεβλώθηκε, χάθηκε ως παράθυρο ευκαιρίας στην ιστορία η Μεταπολίτευση. Ο εχθρός ήταν ακαταμάχητος. Όπλο του, το σαγηνευτικό τραγούδι των σειρήνων. Τότε αρχίσαμε να λιγοστεύουμε. Λιποταξίες. Περισπασμοί της ζωής, παιδιά, οικογένεια, καριέρα και άλλες δικαιολογίες που δεν εξηγούν τίποτα. Έτσι γίνεται πάντα και ίσως έτσι πρέπει να γίνεται -λίγοι να αντέχουν ως το τέλος αυτής της οδυσσειακής περιπέτειας, να επιμένουν χωρίς να παραιτούνται από τη ζωή.

Δεν μας είχε αρπάξει ακόμη ο τουρισμός -έτσι γνωρίσαμε την Ελλάδα πριν από τον μαζικό τουρισμό. Προλάβαμε να γνωρίσουμε ανθρώπους που ανήκαν σε μια διαφορετική εποχή, που ήξεραν να γερνάνε όμορφα, να γεύονται τη ζωή ως το κόκκαλο. Μας μύησαν στον κόσμο τους, στις αξίες τους, μας μίλησαν για τους καημούς τους, τα ανεκπλήρωτα της ζωής· για όλα όσα θα τελείωναν οριστικά μαζί τους -και το γνώριζαν. Δεν απέφυγαν να μας μιλήσουν και για τα λάθη τους, τις δυσκολίες, το μόχθο μιας ζωής, την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, τα βάσανα, τη φρίκη που έζησαν -για όλα εκείνα που δεν τελειώνουν ποτέ, και θα τα βρίσκαμε και εμείς αργά ή γρήγορα μπροστά μας.

Είμαστε μια γενιά-κιβωτός από μία άποψη. Είμαστε οι τελευταίοι που βιώσαμε τον παλαιό κόσμο εκεί που επιβίωνε ακόμη, που τον είδαμε να σβήνει και να χάνεται. Κουβαλάμε μια εμπειρία/μαρτυρία ζωής, το βαρύ καθήκον να συντηρούμε αυτή την μνήμη -κεράκι αναμμένο, εκτεθειμένο στο φύσημα του αέρα· να μεταδώσουμε τη φλόγα της στους επόμενους, διαφορετικά θα χαθεί κι αυτή μαζί μας.

Εμείς -η ευνοημένη γενιά-, σ' αυτή την ταλαιπωρημένη από την ιστορία γωνιά της γης, που είχαμε όλη την τύχη με το μέρος μας, όλο τον χρόνο δικό μας, που είχαμε όλες τις προϋποθέσεις να καταπιαστούμε με δημιουργικά/ειρηνικά έργα, καταλήξαμε πολύ σπάταλοι και αυτοκαταστροφικοί. Αφεθήκαμε, σπαταληθήκαμε σε έναν ωκεανό ανοησίας, που στην προσπάθεια να μην ναυαγήσουμε, ξεχάσαμε τον προορισμό μας: να παραδώσουμε στα παιδιά μας άσβηστο το μήνυμα -που δεν ευδοκίμησε στα χέρια μας, να μη καταλήξουν "ανεπίδοτα γράμματα" όλα όσα φυλάμε μέσα μας, ξεχασμένα. 

Δεν πρόκειται για την νεκρανάσταση όλων εκείνων που έχουν χαθεί οριστικά -θα ήταν ανοησία. Μεταφέρουμε στο μέλλον την επίγνωση, την ανάμνηση, ότι οι άνθρωποι μπορούν να κατακτήσουν μιαν άλλη ποιότητα, ότι ο κόσμος μπορεί να είναι και διαφορετικός από αυτό που γνωρίζουμε, ότι μπορεί να αλλάξει· ότι εμείς, η κάθε γενιά, του δίνουμε νόημα· ότι μέσα σε αυτόν τον προορισμό βρίσκονται κρυμμένα τα σημάδια του συλλογικού μας πεπρωμένου, καθώς επίσης και το δικό μας, ατομικά, νόημα ζωής.