Είναι και αυτός ένας τρόπος προώθησης μιας καριέρας. Για παράδειγμα, αν είσαι τυχερός να σου έχει πετάξει ένα τασάκι το 1972 κάποιος σαν τον Tomas Kuhn, όπως ισχυρίζεται ο Errol Morris (να το έχεις προκαλέσει βέβαια λιγάκι με τον τρόπο σου κι εσύ), και να το θυμάσαι το 2018. Αν λοιπόν διαθέτεις τα αποθέματα υπομονής να περιμένεις τον καιρό να γίνει ευνοϊκός, την ικανότητα να μην αφήνεις την ευκαιρία σου μόλις παρουσιαστεί να πάει χαμένη, και αν ακόμη σε περιμένει μια πρόθυμη στέγη -τόσο φιλόξενη για συγκοινωνούντες σκοπούς- όπως του Πανεπιστημίου του Σικάγο, τότε το προσοντολόγιο που απαιτείται για ένα τέτοιο σκοπό είναι κομμένο και ραμμένο επάνω σου: Είσαι έτοιμος και πάνοπλος να εκτελέσεις -την κατάλληλη στιγμή- την πατροκτονία σου: να κατατροπώσεις με την αποδομητική σου μηχανή τον χρισμένο αντίπαλό σου - αφού πρώτα τον έχεις επινοήσει. Κάπως έτσι καταλήγεις, στην κορύφωση μιας τυχοδιωκτικής ζωής, να τα παίζεις όλα για όλα σε μια παρτίδα, μια κι έξω, όλα σε μια ζαριά, σε μια ύστατη προσπάθεια να στρέψεις την καριέρα σου -ακόμα και τόσο αργοπορημένα- προς ένα απωθημένο σκοπό - που αποδεικνύεται ότι δεν σε εγκατέλειψε ποτέ.
Ή, άλλο παράδειγμα, να έχει στρέψει εναντίον σου μια μασιά που βρέθηκε πρόχειρη, ένας Wittgenstein - αν είσαι τυχερός όσο ο Popper. Και δεν αρκεί μόνο να είσαι ψυχρός, κυνικός, ανελέητος πατροκτόνος (όπως στάθηκε ο Heiddeger απέναντι στον δάσκαλό του τον Husserl), αλλά να αποδειχτείς (όπως πάλι εκείνος) και αρκετά καιροσκόπος στη συνέχεια, για να κρατηθείς με νύχια και με δόντια γαντζωμένος πάνω στην καριέρα σου, να την κρατήσεις ακόμη και όταν γύρω σου και μέσα σου όλα καταρρέουν. Η μέθοδος αυτή, συνεπώς, προϋποθέτει ότι διαθέτεις τη στόφα του αιρεσιάρχη -ακόμα και χωρίς αιτία-, που σε καθιστά όμως ικανό να κόβεις με απότομο και άκομψο τρόπο τον ομφάλιο λώρο που σε συνδέει με το έργο ενός δασκάλου, που δήλωνες μέχρι τότε ακραιφνής, πιστός και φέρελπις μαθητής του.
Η στρατηγική σου, η μέθοδός σου (αράχνης, που διανοείται όμως τον ιστό της) για να είναι αποτελεσματικές δεν μπορεί να είναι αναίμακτες. Πρέπει να συντελεστεί πατροκτονία (να ξεσηκώσεις, οιδιπόδεια, μια εικονομαχία, μια αίρεση, μια λογομαχία - σε κάθε περίπτωση να είσαι σε θέση να βρεις να παρασιτήσεις στον κατάλληλο ξενιστή). Το ταλέντο σου, η κλίση σου συγκεντρώνονται, εξελίσσονται, εξειδικεύονται με τα χρόνια αποκλειστικά σ' αυτό: να οσμίζεσαι στον αέρα της εποχής που αναπνέεις, πότε είναι η κατάλληλη στιγμή για το αποφασιστικό σου εγχείρημα. Αν λοιπόν είσαι τυχερός και σου δοθεί η ευκαιρία, ή -ακόμη καλύτερα- αν έχεις επιδιώξει να το προκαλέσεις εσύ ο ίδιος, είναι πολύ πιο αποτελεσματικό ακόμα και από χίλιες συστατικές επιστολές, ή να σου έχει επιδοθεί ένα παράσημο ή βραβείο - που καλώς να έρθουν, αλλά συνήθως έρχονται κατόπιν εορτής, όταν δεν χρειάζονται πια.
Ανίκανος να προκαλέσεις μια (διανοητική) επανάσταση, απολαμβάνεις, με ματαιοδοξία που περισσεύει, τη σιγουριά και τη στερεότητα ενός "έργου" που περιορίζεται στο αρνητικό της φωτογράφισης του έργου του δασκάλου σου ή εκείνου που -όντας αρκετά προβεβλημένος-, θεωρείς κατάλληλο να σταθεί απέναντι από το στόχαστρό σου, για να καταφέρεις στη συνέχεια να αυτοχριστείς και να εξελιχθείς στον σπουδαιότερο ανταγωνιστή του. Το "έργο" σου, από εκεί και πέρα, συνίσταται στο να ακολουθείς την πορεία του ξενιστή σου, στριφογυρίζοντας διαρκώς, ενοχλώντας, οιστρηλατώντας, πάνω στο άρμα της φήμης εκείνου. Θα πρέπει, βέβαια -να το πούμε κι αυτό-, να μπορείς να φέρεις, για το υπόλοιπο της ακαδημαϊκής σου ή όποιας άλλης καριέρας, το βάρος και το στίγμα του ιερόσυλου, του αιρετικού ή του πατροκτόνου - για ένα σκοπό που χρειάστηκε τέτοια δεινότητα και μαεστρία να επιδείξεις, τόση ενέργεια να επενδύσεις επάνω του.
Δεν πρέπει όμως -με τη φόρα που θα έχεις πάρει- να αρχίσεις να αντιλαμβάνεσαι ως τιμωρία ή κατάρα τον αυτοπεριορισμό σου στο να παράγεις μόνο σκιά στη σκιά κάποιου άλλου. Εκεί, στην κορυφή της καμπύλης της εφήμερης, ετερόφωτης φήμης σου δεν θα πρέπει να αρχίσεις να οικτίρεις τον εαυτό σου, ότι παγιδεύτηκε στην παγίδα που προόριζε για κάποιον άλλο. Ελλοχεύει πάντοτε ο κίνδυνος ενός υπερδιογκωμένου εγώ. Να παρασυρθείς, δηλαδή, και να ξεχάσεις: δεν είσαι αυτοδημιούργητος, δεν διασχίζεις αυτόφωτος ένα στερέωμα. Υπάρχεις μόνο κάτω από το φως του πυροτεχνήματος που κατάφερες να προκαλέσεις μια φορά στη ζωή σου - που τόσο δραστικά και αποφασιστικά μπορεί να απογειώσει τη φήμη και την καριέρα σου, αλλά καμιά φορά συμβαίνει να κάψεις και τα ίδια σου τα φτερά.
Έτσι, λοιπόν, όταν όλα τα παραπάνω θα έχουν συντελεστεί, όταν όλα πια θα έχουν μπει στην τροχιά τους και τακτοποιηθεί στις λεπτομέρειές τους, για ένα μόνο πράγμα θα έχεις να προσέχεις, να ανησυχείς και να νοιάζεσαι· να φροντίζεις να σε ακολουθεί στις κλοουνίστικες, εμφατικές χειρονομίες σου, το φως του προβολέα αυτού του είδους ενδιαφέροντος που προκαλείς. Να μάθεις να ζεις με την αγωνία μην τυχόν βρεθείς ξαφνικά και πριν καλά-καλά το καταλάβεις, στην περιοχή της σκιάς· εσύ δεν επιθυμείς καθόλου να δραπετεύσεις.
Σημειώσεις
The Ashtray (Or the Man Who Denied Reality), το λιβελλογράφημα του Errol Morris, University of Chicago Press, 2018
Η μασιά του Wittgenstein
https://dimartblog.com/2015/10/24/wittgensteins-poker/
Ο “αυθεντικός” Χάιντεγκερ: το γκρέμισμα ενός
μύθου του 20ού αιώνα
https://bookpress.gr/kritikes/idees/10797-wolin-richard-pek-panepistimiakes-ekdoseis-kritis-ta-paidia-tou-chaintegker-myron
