ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΥΣΤΟΠΙΕΣ

"Παντού στον κόσμο ο πατριωτισμός και οι φιλελεύθερες ιδέες επικρατούν διότι δικαιώνονται", γράφει ανενδοίαστα "δημοσιογράφος". Οι πιο παρατηρητικοί θα πρόσεξαν στην παραπάνω δήλωση ότι το συνθετικό “νέο” στο νεοφιλελεύθερες πήγε άψαλτο. Αυτό βέβαια δεν το χρεώνεται ο συγκεκριμένος “δημοσιογράφος” που απλώς βρήκε τον καιρό και τον αρμενίζει.

Η διατύπωση ωραιοποιεί και αποκρύβει από τον ανυποψίαστο αναγνώστη σκοταδιστικές μύχιες επιθυμίες. Αλλιώς είναι σχιζοφρενικό να βλέπεις κοινωνίες να καταποντίζονται, να βυθίζονται στις βαθύτερες αποχρώσεις του γκρίζου, να έχεις βάλει κι εσύ το χεράκι σου γι αυτό στη δική σου χώρα, και να βλέπεις δικαίωση.

Οι αδιέξοδες νεοφιλελεύθερες πολιτικές έφεραν την Ευρώπη σε οριακό σημείο. Στέγνωσαν τις ευρωπαϊκές οικονομίες εφαρμόζοντας για τόσα χρόνια ανελέητες πολιτικές λιτότητας. Δημιούργησαν αλαζονικές πλούσιες ελίτ με τα χαμένα εισοδήματα των λαϊκών και μεσαίων στρωμάτων. Ενοχοποίησαν και συρρίκνωσαν το ευρωπαϊκό συγκριτικό πλεονέκτημα: το κοινωνικό κράτος. Δαιμονοποίησαν τον δημόσιο πλούτο - για να τον ιδιωτικοποιήσουν στη συνέχεια στο πιο χαμηλό σημείο της απαξίωσής του. Βύθισαν τη μια χώρα μετά την άλλη σε ωκεανούς χρέους. Απαξίωσαν την εργασία. Λεηλάτησαν τη φύση. Κατέστρεψαν κάθε έννοια συλλογικότητας και αλληλεγγύης. Εξαχρείωσαν τον άνθρωπο ωθώντας τον στην υπαρξιακή μοναξιά ενός μίζερου εγωιστικού ατομικισμού (θα μπορούσα να απαριθμώ μέχρι αύριο αν με αφήσετε).

Το σωστό λοιπόν στην παραπάνω δήλωση είναι: Οι νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις σε αγαστή συνεργασία με τις σοσιαλδημοκρατικές που επεκράτησαν στην Ευρώπη για τόσα χρόνια, δημιούργησαν το οικονομικο - πολιτικό αδιέξοδο που βιώνουμε σήμερα. Παρένθεση: η εναλλαγή αυτών των κομμάτων στην εξουσία είναι το κόλπο που -όταν πιάνει- δίνει τη δυνατότητα σε μια τάξη να μονοπωλεί την εξουσία. Στη φάση λοιπόν που τώρα διανύουμε, με οξυμένα όλα τα προβλήματα και σε περιβάλλον γεωπολιτικής αστάθειας, το σύστημα εξουσίας που αυτό το πολιτικό προσωπικό διαχειρίστηκε και υπηρέτησε, χρειάζεται τον μυστικιστικό ανορθολογισμό και τη βία του τηλε/σοσιαλμιντιακού "πατριωτισμού" και του εθνικισμού, την τελετουργική/θυσιαστική λογική του αποδιοπομπαίου τράγου - να του φορτώνουν όλα τα δεινά που αυτές οι πολιτικές δημιούργησαν. Σε αδυναμία να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα μέσα από τους ιδεολογικούς περιορισμούς και τις ιδεοληψίες του νεοφιλελευθερισμού, επιχειρούν τώρα, στη μια χώρα μετά την άλλη, τη μετατροπή της διασποράς του φόβου και της βίας σε πολιτική δύναμη πειθούς.

Είναι το σημείο εκείνο της ιστορίας που η κυρίαρχη τάξη θα σκεφτεί τη φράση - κλειδί, όπως στην περίφημη ταινία του Βισκόντι "ο Γατόπαρδος": "πρέπει να αλλάξουν όλα για να παραμείνουν (τελικά) ίδια". Αλλά τώρα προς την κατεύθυνση του αυταρχισμού και της περιστολής των δικαιωμάτων. Έτσι εξηγείται ο χαμαιλεοντισμός των νεοφιλελεύθερων πολιτικών και των παρατρεχάμενών τους, η βιαστική τους μετάλλαξη στο αρνητικό του εαυτού τους, να προλάβουν οι ίδιοι να εκφράσουν τη φυγή προς τον αυταρχισμό.

Όλα αυτά συνιστούν ένα μοτίβο -τώρα είμαστε σε θέση να το γνωρίζουμε- που επαναλαμβάνεται στην ιστορία του καπιταλισμού. Αλλά επαναλαμβάνεται σημαίνει ότι ο κύκλος της βίας και του αυταρχισμού περιέχει και ένα τρίτο στάδιο - την έξοδο κάποια στιγμή από το σκοτάδι στη διαύγεια του νου. Σε αυτό το φωτεινό ξέφωτο υπάρχουμε.

Γιάννης Ψαραύτης